Croeso i newyddlen prosiect ECHOES!

Yn y newyddlen hon: 

Diweddariadau ar Brosiect ECHOES

Croeso eto i Gylchlythyr ECHOES, a diolch i chi am ddangos diddordeb yn ein prosiect. Nid yw tîm ECHOES wedi stopio er gwaethaf yr heriau yr ydym wedi gwynebu yn ystod y pandemig o ran anawsterau theithio, argaeledd adnoddau labordy a ffliw adar, i enwi rhai! Wrth i ni symud i mewn i Wanwyn 2022, mae’r cyfyngiadau wedi’u codi ac rydym wedi gallu mwynhau digwyddiadau gwyneb-i-wyneb, gan gynnwys dod at ein gilydd fel tîm ECHOES, gyda llawer ohonom yn cyfarfod yn bersonol am y tro cyntaf erioed.

Rydym wedi parhau i hyrwyddo gwaith y prosiect ar draws cyfryngau gwahanol, gan gynnwys ar sioe radio boblogaidd ‘Mooney Goes Wild’ yn Iwerddon ac mae ein gwyddonwyr wedi bod yn brysur yn dadansoddi’r data cyffroes a ddaw o’r tagiau GPS ar ein Gylfinir Ewrasiaidd a Gwyddau Talcenwen yr Ynys Las. Wrth i’r prosiect ddirwyn i ben dros y 12 mis nesaf, byddwn yn ceisio lledaenu ein canfyddiadau’n ehangach yn ogystal â chwblhau’r gwaith datblygu platfform, gan adael ar ôl offer a all helpu rheolwyr tir a defnyddwyr eraill i fordwyo effeithiau posibl yr newid yn yr hinsawdd ar hyd arfordir Môr Iwerddon.

Gobeithio y byddwch yn mwynhau’r eitemau newyddion isod. Cofiwch gysylltu â ni i glywed mwy o fanylion neu i ddargandod sut y gallwch gymryd rhan o hyd!

Crona Hodges – Rheolwr Prosiect

Canu i’r Adar – noson o gerddoriaeth, barddoniaeth a gwyddoniaeth

Nôl ym mis Medi 2021, cynhaliom ein digwyddiad cyntaf yn amgylchoedd hardd RSPB Ynys Hir, mewn cydweithrediad â Celtic Neighbours. Dechreuodd y noson gyda sgwrs gan ymchwilydd ECHOES, Peter Dennis o Brifysgol Aberystwyth (llun isod), o’r enw Rhagolygon Hinsawdd ac Arfordir ar gyfer Adar Dŵr a Phobl, yn canolbwyntio ar Aber Afon Dyfi. Dilynwyd hyn gan berfformiadau cerdd a barddoniaeth yn Ngaeleg a Chymraeg.

Taith gerdded a siarad yn Aber Blackrock, Cork

Ar brynhawn bendigedig ym mis Mawrth 2022, arweiniodd Luke Lambert, Fiona Cawkwell a Paul Holloway o dîm ECHOES yn UCC, grŵp o 27 o bobl am dro a sgwrs o amgylch aber Blackrock. Trefnwyd y digwyddiad gyda Rhwydwaith Natur Cork. Fe wnaeth y sgwrs ryngweithiol ymdrin ag amrywiaeth o bynciau, gan gynnwys effeithiau rhagamcanol newid yn yr hinsawdd ar leoliadau aberol fel Blackrock, adnabod adar lleol a llwybrau gyrfa mewn ymchwil gwyddonol.

Tudalen Adnoddau Ar-lein

Ym mis Chwefror, fe wnaethom gyhoeddi tudalen Adnoddau ar wefan ECHOES. Mae hwn yn crynhoi fideos, adnoddau addysgu ac erthyglau am y Gylfinir, Gŵydd Talcenwen yr Ynys Las, bioamrywiaeth a newid yn yr hinsawdd. Gallwch archwilio’r adnoddau isod.

Llwyfan Gwe ECHOES: Offer ar gyfer rheolwyr tir

Mae’r tîm yn Compass Informatics, un o’r partneriaid yn y prosiect ECHOES, ar hyn o bryd yn adeiladu llwyfan ar-lein sydd wedi’i gynllunio i gefnogi rheolwyr tir arfordirol a llunwyr polisïau. Mae fersiwn demo o’r platfform wedi’i gwblhau’n ddiweddar, ac mae rhanddeiliaid yn ei brofi ar hyn o bryd.

Rydym wedi bod yn ymgysylltu â defnyddwyr posibl y platfform yng Nghymru ac Iwerddon ers dechrau 2021, ac yn parhau i wneud hynny tan fis Gorffennaf 2022 er mwyn casglu gofynion ac adborth defnyddwyr.

Os hoffech chi ddysgu mwy am y platfform neu gymryd rhan yn y profion, cysylltwch â ni yn info@echoesproj.eu.

Pam rydyn ni’n defnyddio tagiau lloeren a sut ydyn ni’n gwneud hynny?

Trwy ddefnyddio tagiau lloeren ar yr adar, gallwn leihau aflonyddwch tra’n cadw llygad barcud ar ba gynefinoedd sydd orau gan yr adar a deall yn well eu cyflenwad bwyd o fewn cynefinoedd fel gwastadeddau llaid, morfa heli, a phorfeydd.

Mae olrhain adar hefyd yn ein helpu i ddeall pa mor ddetholus a symudol yw adar, yn enwedig lle maent yn defnyddio cynefinoedd anghyson a lle mae pwysau allanol fel aflonyddwch a chylchoedd llanw yn effeithio ar eu hymddygiad.

Darllenwch y blog llawn ar y ddolen yma:
Tagio a chasglu data olrhain y Gylfinir yn Iwerddon (Saesneg)
Blog gan Luke Lambert, Cynorthwydd Ymchwil, University College Cork

Diweddariadau Ymchwil

Dros y misoedd diwethaf, mae ymchwilwyr ym Mhrifysgol Aberystwyth wedi bod yn gweithio’n galed ar y fframwaith modelu a mapiau tebygolrwydd ar gyfer gweld y gylfinir, sydd bellach wedi’i ymestyn i gynnwys nifer y dyddiau o rew daear. Hyd yn hyn rydym wedi canfod bod rhew y ddaear yn effeithio’n sylweddol ar y tebygolrwydd o weld y gylfinir yn ystod misoedd y gaeaf, gyda llai o gylfinirod i’w gweld mewn ardaloedd sydd yn profi lefelau uwch o rew daear.

Parhaodd y gwaith o gasglu deunydd carthion GWfG ar safle Aber Dyfi drwy’r gaeaf, ynghyd â chasglu deunydd planhigion dietegol. Roedd hyn yn cynnwys rhywfaint o waith maes anodd yn ystod y nos gan ein hecolegwyr! Yna aethpwyd â’r samplau planhigion i’r labordy, lle cynhaliwyd metabarcod DNA a chyfrifwyd gwerth maethol pob math o ddosbarth gorchudd tir ar gyfer lleoliad gaeafu Gwyddau’r Ynys Las.

Gohiriwyd rhai agweddau ar y gwaith hwn oherwydd problemau cyflenwad byd-eang o’r offer labordy sydd eu hangen ar gyfer metabarcodio, gan fod rhywfaint o’r pecyn sydd ei angen hefyd yn cael ei ddefnyddio ar gyfer cynhyrchu profion PCR ar gyfer Covid-19. Mae’r materion hyn bellach wedi’u datrys ac mae gwaith yn mynd rhagddo.

Cyfarfod Consortiwm

Ym mis Ebrill, llwyddodd llawer ohonom o’r diwedd i gwrdd yn bersonol ar gyfer cyfarfod Consortiwm ECHOES, gydag eraill yn ymuno ar-lein. Cynhaliwyd y cyfarfod yng Ngwesty’r Marine yn Aberystwyth ac yng Nghanolfan Bywyd Gwyllt Dyfi, ac roedd yn cynnwys ymweliad safle â RSPB Ynys Hir yn Aber Afon Dyfi – un o safleoedd astudio’r prosiect.

ECHOES yn y Wasg

Ym mis Mawrth, cafodd Fiona Cawkwell sylw ar y sioe radio boblogaidd Mooney Goes Wild ar RTE Radio 1. Roedd y cyfweliad eang yn ymdrin â dosbarthiad, ymddygiad a diet y Gylfinir, eu hoff gynefinoedd a sut mae newid yn ur hinsawdd yn debygol o effeithio ar eu cynefinoedd arfordirol.
Gwrandewch ar y sioe.

O amgylch Diwrnod y Gylfinir y Byd ym mis Ebrill, siaradodd aelod o dîm ECHOES, Rachel Taylor, â Country Focus ar BBC Radio Wales ynghylch Vincent the Curlew, gwaith ECHOES ar gaeafu’r Gylfinir, a’i gobeithion am oroesiad y rhywogaeth. Roedd Mick Green o ECHOES a Chymdeithas Adaryddol Cymru hefyd yn ran o’r sioe.

ECHOES Dramor

Mis yma, bydd Walther Camaro a Fiona Cawkwell o UCC yn cyflwyno poster ar ‘Ddull Arsylwi’r Ddaear ar gyfer monitro a mapio dosbarthiad gofodol cynefinoedd adar o amgylch Môr Iwerddon‘ yn Living Planet Symposium yr European Space Agency yn Bonn, yr Almaen. Mae’r papur yn seiliedig ar waith a wnaed fel rhan o ECHOES.

Yn yr hydref, rhoddodd Katharine Bowgen o BTO gyflwyniad o’r enw ‘Crwydrau Gaeafol Gylfinir Cymreig’ i’r International Wader Study Group a’r East Asian-Australasian Flyway Network. Roedd y cynulleidfaoedd yn cynnwys unigolion o Gorea, Awstralia a Tsieina, yn ogystal â rheini yn Ewrop.

Cyfarfod y Tîm!